Lednicki gród czy grodzisko?
***
Ostrów Lednicki z lotu ptaka (zdjęcie ze zbiorów MPP na Lednicy)
Dzisiaj czas udzielić wiążącej odpowiedzi na to pytanie. Wielu zwiedzających nie wie czy podczas zwiedzania lednickiej Wyspy Władców spacerują na terenie grodu czy grodziska. Niektórzy nieśmiało pytają, ale wiemy, że wiele osób nie odważy się na zadanie tego (ważnego!) pytania.
Mamy przecież miasta, takie jak Grodzisk Wielkopolski, jest też Grodzisk Mazowiecki. W Małopolsce mamy Grodzisko. Wiele zatem wskazuje, że na Ostrowie Lednickim też powinno znajdować się właśnie grodzisko, ale z drugiej strony na lekcjach historii uczyliśmy się o grodach. Nieprzypadkowo o Gnieźnie mówi się Gród Lecha, a o Poznaniu Gród Przemysła. Przecież pierwsi Piastowie stawiali potężne grody i to z nich zarządzali młodym państwem i to w nich swoją historię rozpoczyna chrześcijaństwo w Polsce. Czyli jednak gród?
Okazuje się, że wszystko się zgadza! Historycznie na Ostrowie znajdował się gród, to w nim chrzest mógł przyjąć Mieszko I. Natomiast współczesne nazwy miast i wsi wskazywać mogą, że swoją nazwę wzięły od znajdujących się w pobliżu archeologicznych pozostałości.
Gród – to żywa osada ochronna w średniowieczu.
Grodzisko – jej archeologiczna pozostałość.
Grodziska są lepiej lub gorzej widoczne w rzeźbie terenu, dlatego prowokują do określania ich potocznymi nazwami np. „szwedzkimi szańcami”, „lisimi górami” czy różnymi „okopami” czy „kopcami”. W zależności od regionu popularne są różne nazwy, ale ciekawe jest również to, że często błędnie przypisuje się im późniejsze pochodzenie związane ze szwedzkim potopem.
Podobnie jak w przypadku lednickiego grodziska, wyróżniają się nie tylko krajobrazowo ale również botanicznie. Porastają je bowiem rośliny ruderalne i reliktowe, ale to historia na inną opowieść.
Skoro wytłumaczyliśmy sobie stare zagadnienie, to na koniec warto dorzucić dwa (nieco ponure) hasła: zamczysko, cmentarzysko.
PB