Rok 2022 – rokiem wyjątkowej Marii
***
Maria Grzegorzewska (źródło: aps.edu.pl)
Jak co roku Sejm Rzeczypospolitej Polskiej podejmuje decyzję o uhonorowaniu wybitnych postaci. Na jedną z patronek 2022 roku wybrano postać nietuzinkową i wyjątkową - Marię Grzegorzewską – naukowczynię, pedagożkę, tyflopedagożkę, tyflopsycholożkę, działaczkę społeczną.
Kobieta ta jako pierwsza w Polsce podjęła systematyczne badania nad zagadnieniami pedagogiki dotyczącej osób z niepełnosprawnościami, stwarzając jej podstawy. Dlatego też śmiało możemy powiedzieć, że osiągnięcia tej badaczki w zakresie pedagogiki specjalnej są dziś nie do przecenienia. Była pierwszą osobą w Polsce, która profesjonalnie zajęła się tą problematyką, uzyskując sukcesy zarówno w pracach teoretycznych, jak i praktycznych. W sposób pogłębiony zajmowała się tyflopedagogiką i tyflopsychologią, a także zagadnieniami pracy z osobami głuchoniewidomymi (głuchociemnymi). Wychodząc z założenia, że człowiek jest psychofizyczną jednością, wysunęła tezę globalnego ujęcia odchyleń od normy, poza tym rozwijała zagadnienia kompensacji w rewalidacji niepełnosprawnych.
Warto zauważyć, że była osobą wszechstronną, interesowały ją problemy niemal wszystkich subdyscyplin pedagogiki specjalnej. Wyniki jej prac znalazły uogólnienie w pierwszych polskich próbach pełnego wykładu na temat teorii i praktyki pracy z niepełnosprawnymi ("Szkolnictwo Specjalne" (W:) "Encyklopedia Wychowania" 1938 oraz "Pedagogika Lecznicza. Skrypt wykładów" 1952/53).
Za najważniejsze osiągnięcia Grzegorzewska uważała prace związane z kształceniem nauczycieli. Wielokrotnie pisała w nich o zagadnieniach związanych z deontologią nauczycielską wskazując, że powodzenie procesu dydaktyczno-wychowawczego uzależnione jest praktycznie całkowicie od nauczyciela. Mottem nie tylko swoich działań ale całego życia uczyniła hasło „Nie ma kaleki – jest człowiek”.
Jej działania do dziś stanowią inspirację dla kolejnych pokoleń badaczy i badaczek pedagogiki specjalnej. Jest to wynikiem nie tylko wszechstronnej wiedzy, jaka reprezentowała ale samej jej osobowości
odznaczającej się dużą charyzmą, stanowiącą wzór etyczny dla wielu pokoleń.
Maria Grzegorzewska jest patronką kilkudziesięciu placówek edukacyjnych, głównie szkół specjalnych i specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych w Polsce. Jej imię nosi jedna z ulic w Warszawie. Jej imię nosi także Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie – będąca najstarszą uczelnia pedagogiczna w Polsce, której, co warto podkreślić, Maria Grzegorzewska była założycielką.
Dla nas edukatorów i edukatorek z Muzeum Pierwszych Piastów jest to ważna postać. Wierzymy, że fakt uczynienia jej patronką roku 2022 zainspiruje wielu ludzi m.in. do docenienia codziennej pracy
specjalistów wspierających osoby o różnych potrzebach.
Główne publikacje: "Psychologia niewidomych" (Naukowe Towarzystwo Pedagogiczne 1930); "Listy do młodego nauczyciela" (NK, PZWS. Cykl I-III, 1947-1961); "Pedagogika lecznicza. Skrypt wykładów" (IPS, 1952/53).
Oprac. M. Olejniczak